چرا جوانان دیر ازدواج می کنند؟

پدیده افزایش سن ازدواج نه فقط در ایران، بلکه در کشورهای توسعه یافته فراصنعتی نیز مشاهده می شود.

به طوری که بر اساس نتایج مطالعات موجود، نسبت افراد ازدواج کرده در آمریکا از 78 درصد در سال 1960 به 52 درصد در سال 2000 و کمتر از 50 درصد در سال 2005 کاهش یافت. پرسش ضمنی و در عین حال اصلی این مقاله چنین است: چرا جوانان دیر ازدواج می کنند؟

در خصوص این پرسش، تعبیرها و تفسیرهای متنوع ( و البته گاهاً مرتبطی) از جانب صاحب نظران اقتصادی و اجتماعی شده است. بررسی منابع و ادبیات موجود در زمینه تأخیر ازدواج و همچنین تجربیات و نتیجه مطالعات، نشان از آن دارد که تأخیر ازدواج در حال حاضر ریشه در چندین عامل اصلی اقتصادی و به خصوص جامعه شناختی دارد که عمده تاکید این نوشته نیز بر دلایل اخیر یعنی جامعه شناختی است.

 بنابر دیدگاه محوری این نوشتار، عامل اصلی افزایش سن ازدواج، تجربه مدرنیته و نوسازی جامعه ایرانی است. جامعه ایران همانند سایر جوامع، با گذار از نظم سنتی و حیات اجتماعی حاکم بر آن و ورود به حیاتت اجتماعی ملازم با نظم مدرن، تحولات و دگرگونی هایی را از سر گذرانده است.

طبیعی است چنانچه این تحولات بدون برنامه ریزی و پیش بینی اتفاق افتند و شرایط جامعه به لحاظ اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی آماده برای پذیرش چنین تحولاتی نباشد، تبعات منفی آن از دستاوردهای مثبتی که خواهد داشت، بیشتر است.

به نظر می رسد در خصوص افزایش سن ازدواج جوانان ، شاهد چنین جریانی باشیم. بدین معنی که تجربه نوسازی و مدرنیته ایرانی، همگام با سیر ممالک اعم از توسعه یافته و در حال توسعه و شرایط خاص حاکم بر چنین تجربه ای ، موجب بروز پدیده ای به افزایش سن ازدواج جوانان ( و در ادمه ، تجرد قطعی در بین برخی) شده است. مکانیسم این تاثیر مدرنیته و نوسازی بر افزایش سن ازدواج و تاخیر آن در سه سطح اتفاق می افتد.

سطح اول ) سطح کلان جامعه؛ یعنی هر چه جامعه از حالت سنتی و نظم خاص حاکم بر آن خارج شده و به موقعیت مدرن با نظم متفاوتی نزدیک تر شود، میزان افزایش سن ازدواج در آن بیشتر خواهد شد.

سطح دوم) سطح میانی جامعه؛ یعنی هر چه میزان پوشش نهادها ( با فرایندهای ) جایگزین ازدواج در جامعه بیشتر باشد، شاهد افزایش بیشتر سن ازدواج خواهیم بود.

سح سوم) سطح فردی ؛ یعنی هر چه میزان نوگرایی ( اقتصادی، اجتماعی ، فرهنگی و روانی) افراد بیشتر باشد، افزایش سن ازدواج در آنها بیشتر است. بنابراین، می توان گفت هر چه جامعه به سمت وضعیت مدرن پیش رفته و مولفه های بیشتری از حیات مدرن را ( با ارزش های ملازم و ذاتی آن ) در سه سطح فوق تجربه کند، تاخیر ازدواج در آن بیشتر است.